Tırnak Batması Nedenleri, Çözüm Önerileri ve Tedavisi

Tırnak batması, toplumda sık görülen bir problemdir. Öyle ki yapılan araştırmalara göz attığımızda, ayak problemi yaşayan her 100 kişiden 20’sinin batık tırnak şikayeti olduğu belirtilmektedir. (1).

Tırnak, tırnak kökünde matrix adı verilen yerden yapılan sert dokudur. Sert tırnağın, özellikle köşe kısımlarının yumuşak dokunun altına doğru uzaması ve dokuyu tahriş etmesidir.

En sık görülen tipleri distal (uç) ve lateral (yanlardan) batması halidir.

Tırnak Batması Neden Olur?

Çeşitli nedenlerden dolayı tırnak veya tırnak yatağında bozulma vardır. Tırnağın köşesi veya kenarı kıvrılarak çevredeki cilde ve derinlere doğru yön değiştirir. Tırnak giderek yumuşak dokuya doğru gömülerek uzamaya devam eder. Tırnak etrafındaki yumuşak doku da büyüdükçe tırnak içeriye daha da çok gömülür.

Genellikle gençlerde ve ergenlik çağında sık olsa da her yaşta görülebilir. Gençlerde dar uçlu, topuklu ayakkabılar ve yanlış tırnak kesme en sık sebep iken ileri yaşlarda tırnak kalınlaşması ve kerpeten tırnak en sık sebeptir. (2).

Ağrılı ve yürümeye engel olabilen önemli bir sorundur. Ayakkabı giymeyi, günlük yaşamı güçleştiren bir durumdur. En sık ayak  baş parmağında görülür.

• Yanlış tırnak kesimi: Tırnak kenarlarını, köşelerini fazla kesmemek gerekir. Ete doğru oyarak yani verev şekilde ve derin kesilmemeli, düz olarak kesilmeli. Yanlış pedikür yapmak da tırnak batmasına sebebiyet verebilir.
• Tırnak üzerine travma olması: Ayak başparmağını çarpmak, basma şeklindeki bozukluk nedeniyle tırnak  üzerine yük binmesi.
• Yüksek topuklu, ucu sivri ve dar ayakkabılar giymek.
• Çok dar, sıkı çoraplar giymek,
• Ayakların aşırı terlemesi,
• İleri yaşlarda tırnağın kalınlaşması, kerpeten tırnak dediğimiz durumun oluşması.
• Tırnak mantarları (onikomikoz), mantara bağlı tırnak mantarına bağlı kalınlaşmalar ve deformasyonlar.
• Obesite, hamilelikte aşırı kilo alma, hamilelikte ayaktaki ödem, yumuşak dokuda  şişme sonucu tırnağın yumuşak dokuya gömülmesi.
• Uzun süre ayakta kalma, uzun koşu yapanlar ve sporcular.
• Genetik yatkınlık (genetik olarak tırnak yapısının ve şeklinin bozuk olması), tırnak yapısının kavisli olması.
• Tırnak çekimi yapıldıysa bozulan tırnak yatağından dolayı yeni çıkan tırnağın doğru yönde ilerlememesi.
• Tırnak yatağı ve tırnak boyutunun arasında dengesizlik.

Tırnak Batması Belirtileri Nasıl Anlaşılır?

Tırnak batmaya başladığında hafif ağrı olur. Bu dönemde gereken önlem alınmazsa ya da sebep ortadan kaldırılmazsa enfeksiyon eklenir. Bu durumda ağrı artar, kızarıklık, ısı artışı, akıntı, koku ve şişlik görülür.

Erken dönemde, evde yapılabilen bazı uygulamalarla ilerlemesi veya enfeksiyon eklenmesi önlenebilir. Ancak enfeksiyon eklenirse doktor tarafından görülmeli ve tedavi edilmelidir.

Özellikle hastada diyabet,  arterioskleroz (damar sertliği), sigara içme öyküsü, bağışıklık zayıflatan ilaç kullanma öyküsü (kortizon, kanser ilaçları gibi) varsa enfeksiyon daha zor geriler ve önemli komplikasyonlara sebep olabilir.

AĞRI: Tırnak batmasında en sık görülen belirtidir. Başlangıçta dokunmakla, ayakkabı giymekle olur. Enfeksiyon eklendiğinde dokunmadan da ağrı oluşur. Şiddeti artar. Zonklayıcı karakterde olabilir.

KIZARIKLIK: Tırnak etrafındaki yumuşak dokuda görülür.

ŞİŞME:  Önceleri tırnağın hemen kenarındaki yumuşak dokuda görülürse de enfeksiyon eklendiğinde tüm baş parmağa yayılabilir.

SICAKLIK ARTIŞI: Baş parmakta dokunulduğunda diğer alanlara göre daha sıcak olması enfeksiyon eklendiğinin göstergesidir.

AKINTI:  Enfeksiyon arttığında kötü kokulu bir akıntı olur. Çorap ayağa yapışır. Koku vardır.

Enfeksiyon zamanında tedavi edilmezse kemiğe kadar ilerleyebilir. Osteomyelit dediğimiz tabloyu oluşturabilir. Bu oldukça ciddi bir durumdur.

Tırnak batması belirtileri başka hangi durumlarda görülebilir? Tırnak dibi değil de etrafındaki yumuşak doku enfeksiyonları, mikozis (tırnak mantarı), yaşla tırnağın kalınlaşması, tırnak yapısının kubbeleşmesi, nadiren ayak başparmağındaki gut hatalıkları tırnak batması zannedilebilir. Bu hastalıkların tedavileri farklıdır. Cerrahi tedaviler önerilmez.

İleri Derece Tırnak Batması Nedir?

Tırnak batması başlangıçtan itibaren 3 ayrı şekilde karşımıza çıkar.

1. Evre: Tırnak etrafındaki yumuşak dokuya doğru büyümeye başlar. Batan tırnak kenarında hafif kızarıklık, şişme, hafif ağrı ve rahatsızlık hissi vardır.

2. Evre: Tırnak yumuşak dokuya doğru büyümeye devam ettikçe kızarıklık artar. Ağrı artar, akıntı ve enfeksiyon belirgin hale gelir.

3.Evre: Uzun süredir tedavi edilmeyen batık durumunda kızarıklık ve şişlik çok fazladır. Tırnak etrafındaki yumuşak dokuda granülom dediğimiz fazladan doku oluşmuştur. Bu doku tırnak üzerine doğru büyümeye başlar. Bu durumda tırnak daha da fazla gömülmüş olur.

1. evrede tırnak uzayıncaya kadar evde yapılacak önlemlerle batıktan kurtulunabilir.

2. evrede doktor önerisiyle antibiyotik kullanımına ek olarak evde yapılacak önlemler işe yarar.

3. evrede cerrahi müdahale ve antibiyotik tedavisi şarttır. Cerrahi tedavide anlatacağım gibi kısmi çıkarmak önerilir. Granülasyon dokusu da alınmalıdır.

Tırnak Batması Nasıl Geçer?

Tabii ki tırnak batmasına sebep olan durumlardan kaçınmak gerekir.

• Tırnağı doğru kesmek gerekir. Kenar ve köşelere, yumuşak dokuya doğru kavisli kesmemek gerekir.
•  Dar ve çok geniş ayakkabı, ucu sivri ve topuklu ayakkabı giymemek gerekir.
•  Tırnak mantarı varsa, mantara bağlı deformasyon varsa cildiye uzmanı tarafından tedavi edilmelidir.
• Ayakta basma bozukluğu, ortopedik bozukluk varsa düzeltilmeli.
•  Ayakları terleten sentetik çoraplardan kaçınılmalıdır.
•  Obezite varsa kilo verilmeli,
•  Tırnak batması olduysa tırnağın hepsini çektirmeyin. Çünkü yeni çıkan tırnakta batma olasılığı oldukça yüksektir.

Tırnak Batması Tedavisi Nasıl Yapılır?

Batık tırnak tedavisinde işlemler 2 şekilde ele alınması gerekir. Dilerseniz bu aşamaların neler olduğuna bakalım.

1. Erken aşamadaki tırnak batması tedavisi (Konservatif yöntemler)

İçerisine batikon veya rivanol koyulmuş ılık suda ayağı bekletmek rahatlama sağlayacaktır. İleri evrelerde enfeksiyon eklendiyse sıcak su önerilmez.

Tırnak yeni battığında yani büyük olasılıkla tırnak kenarları dipten kesildiğinde evde yapılacak bazı uygulamalar cerrahi müdahale gerektirmeden  batmayı önleyecektir. Bu yöntem oldukça pratiktir. Daha rahat yapabilmek için öncesinde ağrı kesici alınabilir.

Önce cilt dezenfektanı olan batikonla tırnak ve batan kısım temizlenir. Tırnak makasının törpüsünün sivri kısmı ile tırnak köşesi hafif hafif kaldırılarak altına küçük bir pamuk parçası veya diş ipi konur. Pamuk tüm gün kalabilir. Çok fazla rahatsızlık veriyorsa 2- 3 saat sonra çıkarılabilir. Tırnak uzayıncaya kadar bu işlem her gün tekrarlanır. Tırnağın batmadan uzaması sağlanır. Sonra da tırnak artık düz kesilmeli, derin ve oyuk kesilmemelidir.

 Tırnağın batan kısımlarını kaldıran tel sistemleri vardır. Titanyumdan oluşan tellerin 2 ucu tırnak kenarlarını kaldırır. Orta kısmından sıkılarak tırnağı kaldırması sağlanır. Pahalı ve uygulanması zor sistemlerdir.

Tırnak uzayıncaya kadar diğer önlemlere devam edilmelidir. Örneğin dar ve topuklu ayakkabı, sentetik terleten çoraplar giymekten kaçınılmalıdır.

2. İleri evrede tırnak batmasının tedavisi (Cerrahi müdahale)

Eve, kişinin kendi önlemleri ile sorun çözüme kavuşmaması halinde cerrahi müdahale gerekebilmektedir. Cerrahi müdahalelerin ne olduğu nasıl yapıldığını görelim.

Tırnağı tamamen çekme: Günümüzde tercih edilmeyen bir yöntemdir. Tırnak batma tedavisi eskiden tüm tırnak çekilerek yapılıyordu. Tırnak matriksiyle beraber tüm tırnak çekildiğinde yeniden tırnağın uzaması 3-4 ay sürmektedir. Bu kadar uzun sürede uzarken de çoğunlukla tırnak tekrar batarak uzamaktadır. Yine bu süre zarfında tırnak olmadığından günlük yaşamda çok daha fazla rahatsızlık hissedilir.

Ayrıca tırnak çekimi tercih edilecekse bile tırnaktaki mantar gibi tırnak hastalığı tedavi edilmezse yeni çıkan tırnakta aynı hastalık tekrarlar. Tırnak mantarı tedavi edilinceye kadar  bir süre gerekir. Bu süre içinde de batık ilerleyip enfeksiyon eklenebilir.

Kısmi tırnak çekimi (wedge rezeksiyon):  Tırnak kenarı, yumuşak dokudaki büyüyen kısım (granülom- periungual yumuşak doku) ve tırnak yatağının (matrix) çıkarılmasıdır.

Evde yapılan önlemlere rağmen  batık devam ediyorsa enfeksiyon eklenir. Tırnak kenarında granülom dediğimiz fazla doku gelişir. Ağrı devamlı bir hal alır ve parmak şişer. Bu durumda mutlaka cerrahi müdahale gerekir.

Kısmi tırnak çekilmesi nasıl yapılır?  Önce lokal anestezi ile parmağın batan kısmı uyuşturulur. Parmağa turnike (bir lastikle sıkıştırma) uygulanabilir. Tırnak kenarından kısa bir mesafeden tırnak boylamasına matriks dediğimiz tırnak köküne kadar kesilir. Bu kesilen ince tırnak parçasıyla birlikte yumuşak dokunun altına batan tırnak ve matriks çıkarılır.

Tırnak yatağındaki granülom cerrahi çıkarılma, gümüş nitrat veya radyofrekansla yakılarak temizlenir. Matriks kimyasal bazı maddelerle de yakılabilir. Yakmak için fenol ya da sodyumhidroksit solüsyonları kullanılabilir. Ben genellikle radyofrekansla yakma tercih ediyorum. Enfeksiyon fazla ise gümüş nitratla ilave olarak yakıyorum.

 Çoğunlukla dikiş atmaya gerek kalmaz. Kanama bekleniyorsa da 1-2 tane dikiş atılabilir.

İşlemden sonra antibiyotik ve ağrı kesiciler kullanılmalıdır.

2 gün kapalı kalmalıdır.

1 hafta kadar günlük pansuman uygulanır.

Soğuk uygulama yapılarak ayağın ödemi, şişliğin azalması sağlanır.

Eğer ayakta enfeksiyon ve ödem varsa, mümkünse bir kaç gün istirahat önerilir. Mümkün olduğu kadar ayak yüksekte tutulmalıdır. Enfeksiyon fazla yoksa günlük yaşamına devam edebilir. Ancak dar ve topuklu ayakkabı giyilmemelidir.

1 hafta kadar sonra (enfeksiyonun şiddetine göre) günlük yaşamına dönebilir.

Tam iyileşme 3 hafta kadar sürer.

Tırnak Çekimi Sonrası Tekrarlar mı?

Tırnağın tamamının çekilmesi durumunda, yeniden çıkması ve uzaması 3-4 ay sürer. Bu sürede uzama aşamasında yeniden batarak çıkma ihtimali yüksektir. Bu sürede tırnak yatağının bozulması da tekrarlamayı artırır.

   Kısmi çıkarılarak yapılan batık tedavisinden sonra batık olan kısım, matriksi, alttaki iltihaplı granülasyon dokusu iyi temizlenirse tekrarlama çok daha az olur.

   Tırnak iyice iyileştikten sonra batmaya neden olacak yanlış uygulamalar tekrar yapılırsa tekrar tırnak batması olabilir. Örneğin kişi hala tırnak köşesini derin keserse, dar, ince uçlu , yüksek topuklu ayakkabılar giymeye devam ederse, kiloluysa (ayağa – tırnağa  binen yük fazla olacaktır) tırnak batması tekrarları görülebilir.

    Her hastalıkta olduğu gibi batığa sebep olacak hareketlerden kaçınmak gerekir.

Tırnak Batmasına Hangi Bölüm Bakar?

Alacağınız önlemlere rağmen önlenemez tırnak batması sorununuz varsa mutlaka bir doktora başvurmalısınız. Batık tırnak problemi olanlar dermatoloji ve genel cerrahi uzmanlarından hizmet alabilir.

Batma sebepleri ortadan kaldırıldıktan sonra ve evde yapılan basit uygulamalar yapıldığı halde rahatlama yoksa,

Parmakta ciddi ağrı, zonklama, kızarıklık, şişlik, iltihaplanma,akıntı olması ve bu şikayetlerin tüm parmağa yayılma eğiliminde olması,

Ayak kan dolaşımını olumsuz etkileyen damar sertliği (ateroskleroz) olması, kolesterol ve trigiliserit yüksekliğinin olması, hastanın sigara kullanıcı olması,

Şeker hastalığı gibi hem enfeksiyonun zor tedavi edilebildiği hem de damar dolaşımını bozan hastalıkların olması durumlarında

 Mutlaka doktor tedavisi gerekir.

REFERANSLAR

2. SARAL, S. Y., BOSTANCI, S. T. D., & KOÇYİĞİT, P. T. D. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi erişkin diyabet polikliniğine başvuran hastalarda tırnak batması görülme sıklığı, klinik ve laboratuvar özeliklerinin değerlendirilmesi (Doctoral dissertation, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Deri ve Zührevi Hast. Anabilim Dalı).

3. Şirin, S. (2019, 8 Ekim). Tırnak Batması Neden Olur? Nasıl Geçer?. Erişim adresi: https://www.ideaklinik.com/tirnak-batmasi-neden-olur-nasil-gecer.html

Op. Dr. Seher Şirin

Merhabalar ben genel cerrahi uzmanı Op. Dr. Seher Şirin, Antalya’da bulunan kliniğimde hasta kabul ediyorum. Bana ulaşmak için 0242 312 22 22 arayabilir ya da aşağıda yer alan WhatsApp butonuna tıklayarak yazabilirsiniz.